Odpady weterynaryjne w gabinecie. Gdzie je wyrzucać i jak wygląda ich wywóz

Odpady weterynaryjne muszą podlegać profesjonalnej i zgodnej z obowiązującymi regulacjami prawnymi utylizacji. Specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy kompendium wiedzy czym dokładnie są odpady weterynaryjne i jak z nimi postępować.

Czym są odpady weterynaryjne w gabinecie

W gabinetach, klinikach czy lecznicach weterynaryjnych powstaje na co dzień wiele odpadów. Wśród nich możemy wyróżnić typowe odpady komunalne oraz odpady weterynaryjne, które zgodnie z przepisami prawa powinny być traktowane w sposób szczególny. Zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów, zalicza się je do podgrupy 18 02 i definiuje jako odpady powstające w wyniku badań, diagnozowania, leczenia oraz profilaktyki weterynaryjnej. Zaliczyć do nich możemy m.in. odpady z operacji i zabiegów, bandaże, gaziki, cewniki, narzędzia chirurgiczne i zabiegowe zanieczyszczone materiałem skażonym czy zużyte strzykawki.
 

Odpady weterynaryjne - przepisy, ustawy, rozporządzenia

Zasady postępowania z odpadami weterynaryjnymi reguluje między innymi Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, która definiuje odpady weterynaryjne jako odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. Istotne dokumenty regulujące kwestię postępowania z odpadami weterynaryjnymi to również Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 26 listopada 2021 r. w sprawie unieszkodliwiania oraz magazynowania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych oraz Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów, które dzieli odpady na kategorie i podkategorie na podstawie źródeł ich powstawania. Warto zwrócić również uwagę na Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów.

Kolejnym aktem prawnym, który reguluję kwestię odpadów weterynaryjnych, jest Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt, która przewiduje, że podmiot prowadzący zakład leczniczy dla zwierząt jest zobowiązany do dbałości o ochronę środowiska oraz do ewidencjonowania i magazynowania odpadów na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie wymagań dla klinik weterynaryjnych reguluje natomiast, iż klinika weterynaryjna powinna być wyposażona w pojemniki na odpady, w tym na odpady weterynaryjne. 

Kody odpadów weterynaryjnych - klasyfikacja

W jaki sposób klasyfikujemy odpady weterynaryjne? Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje.

• Odpady weterynaryjne zakaźne - kod 18 02 02* - odpady te zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny i powodują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów. Do tej grupy zaliczamy przede wszystkim zainfekowane materiały, takie jak igły, strzykawki, podkłady, gaziki, bandaże, wenflony i tym podobne.
• Odpady weterynaryjne niebezpieczne - kody 18 02 05* oraz 18 02 07* - odpady te zawierają substancje chemiczne i powodują choroby niezakaźne u ludzi lub zwierząt lub mogą być źródłem skażenia środowiska. Do tej grupy zaliczamy przede wszystkim chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne oraz leki cytostatyczne i cytotoksyczne.
• Odpady weterynaryjne pozostałe - kody 18 02 01, 18 02 03, 18 02 06 oraz 18 02 08 - odpady te nie posiadają właściwości niebezpiecznych. Do tej grupy zaliczyć możemy narzędzia chirurgiczne oraz niezabrudzone rękawiczki, podkłady, strzykawki czy fartuchy jednorazowego użytku. Oprócz tego w kategorii tej mieszczą się również leki inne niż cytostatyczne i cytotoksyczne oraz chemikalia i odczynniki chemiczne, które nie zawierają substancji niebezpiecznych.

Gdzie wyrzucać odpady weterynaryjne i jak z nimi postępować

Selektywna zbiórka odpadów musi odbywać się w miejscu ich powstawania. Co ważne, każdy lekarz weterynarii jest odpowiedzialny za swoje własne odpady i musi przestrzegać zasad ich gromadzenia opisanych w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów. Oto najważniejsze wskazówki dotyczące postępowania z odpadami weterynaryjnymi:

1. Odpady niebezpieczne (zakaźne) należy zbierać do jednorazowych worków koloru czerwonego z folii polietylenowej, nieprzezroczystych, wytrzymałych i odpornych na działania wilgoci i środków chemicznych. Wyjątkiem są odpady o ostrych krawędziach lub końcach, które umieszcza się w pojemnikach jednorazowego użytku. Pojemniki te muszą być sztywne, odporne na działania wilgoci oraz wszelkiego rodzaju przecięcia bądź przekłucia. 
2. Worki powinny zostać umieszczone na stelażach lub sztywnych pojemnikach, tak aby wywinięta na szerokość ok. 20 cm krawędź nie uległa skażeniu.
3. Zabronione jest otwieranie raz zamkniętych pojemników lub worków.
4. Pojemniki lub worki mogą zostać wypełnione na maksymalnie ⅔ ich objętości, tak, aby możliwe było ich bezpieczne zamknięcie.
5. Pojemniki oraz worki muszą być wymieniane maksymalnie po upływie 72 godzin.
6. Jeśli pojemnik lub worek ulegną uszkodzeniu, należy je w całości umieścić w większym, nieuszkodzonym worku lub pojemniku.
7. Każdy pojemnik oraz worek musi posiadać odpowiednie oznakowanie, zawierające kod odpadów w nim przechowywanych, siedzibę wytwórcy odpadów oraz datę jego zamknięcia. 
8. Wytworzone zakaźne odpady weterynaryjne mogą być magazynowane w temperaturze do 18 stopni Celsjusza nie dłużej niż 24 godziny lub w temperaturze do 10 stopni Celsjusza nie dłużej niż 72 godziny.

Pamiętaj, że zakaźne odpady weterynaryjne mogą być zbierane jedynie w miejscu, w którym zostały wytworzone. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, gdy odpady powstały w wyniku świadczenia usług weterynaryjnych na wezwanie lub gdy dany podmiot otrzyma zezwolenie marszałka województwa na ich zbieranie poza miejscem wytworzenia.

Sposoby unieszkodliwiania i wywóz odpadów weterynaryjnych

Jakie wymogi musi spełniać proces unieszkodliwiania odpadów weterynaryjnych? W jego wyniku musi nastąpić likwidacja zagrożenia infekcyjnego, neutralizacja niebezpiecznych związków chemicznych, spopielenie odpadów zawierających tkankę umożliwiające identyfikowanie pozostałości w kształcie. Zgodnie z art. 95 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, odpady weterynaryjne powinny być unieszkodliwiane poprzez termiczne przekształcanie w spalarniach odpadów niebezpiecznych, polegające na istotnej przebudowie struktury odpadu, kończącej się na procesie jego spopielenia. Jednocześnie Ustawa zakazuje unieszkodliwiania zakaźnych odpadów weterynaryjnych we współspalarniach odpadów. Dopuszczalne sposoby unieszkodliwiania poszczególnych rodzajów odpadów weterynaryjnych, nieposiadających właściwości zakaźnych reguluje natomiast Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 26 listopada 2021 r. w sprawie unieszkodliwiania oraz magazynowania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, które reguluje, iż odpady niezakaźne, w zależności od kodu, unieszkodliwiane mogą być poprzez przekształcanie termiczne na lądzie, obróbkę fizyczno-chemiczną z wyłączeniem autoklawowania, dezynfekcji termicznej, działania mikrofalami (jeżeli technika zastosowana w tej obróbce zapewnia bezpieczne dla środowiska oraz dla życia i zdrowia ludzi unieszkodliwianie odpadów) lub składowanie na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.

Kto odpowiada za wywóz odpadów weterynaryjnych? Przed upływem czasu określonego w ustawie, odpady należy przekazać firmie wyspecjalizowanej w utylizacji tego rodzaju śmieci. W tym celu gabinet przygotowuje kartę przekazania odpadów (KPO), której egzemplarz otrzymuje każdy podmiot przejmujący kolejno odpady. Zazwyczaj firma odbierająca odpady posiada przygotowane druki KPO, niemniej warto zaopatrzyć się w gotowe do wypełnienia karty w swoim gabinecie. Kolejnym wymaganym dokumentem jest również karta ewidencji odpadów (KEO), która stanowi podsumowanie oddanych odpadów i którą należy przygotować na podstawie karty przekazania odpadów (KPO). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy podmiot prowadzący placówkę weterynaryjną wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie lub wytwarza odpady inne niż niebezpieczne w ilości do 5 ton rocznie (bez uwzględnienia odpadów komunalnych) - w takiej sytuacji karta ewidencji odpadów (KEO) nie jest konieczna.

Pamiętaj, że od momentu wyrzucenia przez Ciebie danego odpadu do czasu jego unieszkodliwienia przez następnego posiadacza, to Ty jesteś w pełni odpowiedzialny za wytworzone w swoim gabinecie odpady weterynaryjne. 
 

Odpady weterynaryjne - zasada bliskości

W przypadku zakaźnych odpadów weterynaryjnych obowiązuje również zasada bliskości, którą reguluje art. 20 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Zasada ta reguluje, iż odpady w pierwszej kolejności powinny zostać poddane przetwarzaniu w miejscu ich powstania, zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami. Oznacza to w praktyce, że odpady powstające na obszarze danego województwa, powinny być również unieszkodliwiane na jego terenie. Zgodnie z Ustawą niedopuszczalne jest również przewożenie na teren danego województwa odpadów, które wytworzone zostały na terenie innego województwa. Wyjątkiem od reguły jest sytuacja, gdy dane województwo nie posiada instalacji niezbędnych do unieszkodliwienia odpadów lub gdy instalacja taka nie ma aktualnie wolnych mocy przerobowych.

Odpowiedzialność i kary za błędy w utylizacji odpadów weterynaryjnych

Brak utylizacji odpadów weterynaryjnych lub robienie tego w nieprawidłowy sposób grozi wysoką grzywną, a nawet całkowitym zamknięciem działalności. Do najczęściej wykrywanych błędów i nieprawidłowości w procesie utylizacji odpadów weterynaryjnych zaliczyć możemy m.in.: niezgodne z przepisami prowadzenie ewidencji odpadów weterynaryjnych, łamanie zasad podczas transportu wytworzonych odpadów do miejsca unieszkodliwienia, przekazywanie odpadów podmiotom nieposiadającym uprawnień do ich utylizacji oraz nierzetelne sprawozdania dotyczące ilości i rodzajów wytwarzanych odpadów weterynaryjnych.

Odpady weterynaryjne są nieodzownym elementem pracy ze zwierzakami. Dbaj o bezpieczeństwo własne, swoich klientów, ich pupili oraz o środowisko i dokładnie zapoznaj się z obowiązującymi przepisami.

Miejsca odbioru odpadów weterynaryjnych

Odpady weterynaryjne, w odróżnieniu od zwykłych odpadów komunalnych, nie mogą zostać przekazane do punktów odbioru. We wszystkich miastach w kraju, takich jak Wrocław, Warszawa, Gdynia, Radom czy Białystok, nie istnieją miejsca odbioru odpadów weterynaryjnych, a ich wywozem zajmują się jedynie wyspecjalizowane firmy, z których usług możesz skorzystać.